Τί είναι άραγε αυτό που κάνει τα βιβλία Μαγειρικής της Χρύσας Παραδείση να αντέχουν στον χρόνο και την ίδια να κρατάει ακόμη τα σκήπτρα μιας από τις πιο εμβληματικές προσωπικότητες στον χώρο της ελληνικής γαστρονομίας; Το βιβλίο αυτό προσπαθεί να δώσει απάντηση σε αυτή την απορία. Μια αναζήτηση της Χρύσας Παραδείση, αυτής της τόσο γνωστής και τόσο άγνωστης.

Ξεκίνησε στις αρχές 1960 σαν απλή νοικοκυρά για να εξελιχθεί στη συνέχεια στην πιο διάσημη μαγείρισσα και συγγραφέα Οδηγών Μαγειρικής της εποχής της. Η παρουσία της συμπίπτει χρονολογικά με τις σαρωτικές αλλαγές που θα ακολουθήσουν τις επόμενες δεκαετίες και θα αλλάξουν ριζικά τη σχέση της Ελληνίδας με το σπίτι, το νοικοκυριό και τη μισθωτή εργασία.

Στο βαθμό που τα βιβλία Μαγειρικής είναι μια αξιόπιστη πηγή για να αντλούμε στοιχεία για μια συγκεκριμένη κοινωνία, αλλά και για το τι μαγείρευαν ή τι θα ήθελαν να μαγειρεύουν οι άνθρωποι σε μια δεδομένη ιστορική στιγμή, τα γραπτά της –που τυπώθηκαν σε βιβλία και περιοδικά– αποτελούν σήμερα ένα σημαντικό εργαλείο, έναν φακό που ρίχνει φως, όχι μόνο στην κουζίνα της εποχής, αλλά σε όλη εκείνη την συναρπαστική για την Ελλάδα, δεκαετία του 1960.

 Για τη συγγραφέα:

Η Μαρία Τσοσκούνογλου γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στην Αθήνα (Πάντειο Παν/μιο) και Κοινωνιολογία στο Παρίσι (Sorbonne Paris VII) και στο Λονδίνο (UCL).

Από τις εκδόσεις Περίπλους κυκλοφορούν δύο ακόμη βιβλία της:

Μ. Τσοσκούνογλου, (2003), Συνταγές και Ιστορίες από  τους Έλληνες της Νέας Υόρκης

Ν. Γκινόπουλου, Οικιακή Μαγειρική του 1899, (2011 ), Εισαγωγή–Παρουσίαση: Μ. Τσοσκούνογλου

Απόσπασμα από το βιβλίο:

Με τη ΓΥΝΑΙΚΑ η στήλη της μαγειρικής μέσα από τη Χρύσα Παραδείση απογειώνεται. Εκεί που μέχρι τότε, η Μαγειρική στα γυναικεία περιοδικά της εποχής, ήταν συνταγές, από δω κι από κει, πλίνθοι και κέραμοι ατάκτως ερριμένα, ύστερα από προτροπή του ίδιου του Ευάγγελου Τερζόπουλου, αποκτά άλλη σημασία. Πολύ πριν εμφανιστούν τα ειδικά θεματικά περιοδικά, η Μαγειρική της ΓΥΝΑΙΚΑΣ είναι κάθε 15θήμερο κι ένα ξεχωριστό ειδικό έντυπο όπου οι συνταγές αποτελούν τμήμα μιας ολοκληρωμένης και συστηματικής παρουσίασης ενός θέματος, ανάλογα με την εποχή, τα υλικά, την τεχνική ή τον τόπο.

Σε κάθε τεύχος η Παραδείση γράφει δύο κομμάτια. Το ένα, καταλαμβάνει μία και μόνη σελίδα και τιτλοφορείται « Το Μενού του 15θημέρου». Έχει μόνιμο τίτλο και δομή.

Εδώ οι αναγνώστριες είχαν κάθε δεκαπέντε ημέρες έναν πλήρη οδηγό με τις προτάσεις της για το τι θα μπορούσαν να μαγειρέψουν κάθε μέρα, να κάνουν τους δικούς τους συνδυασμούς, ανάλογα με την περίσταση ή το προσωπικό τους γούστο.

Αντίθετα από τα θεματικά αφιερώματα, το μενού του 15θημέρου είναι σύντομο και εύχρηστο. Σε μέγεθος μιας σελίδας, χωρίς φωτογραφικό υλικό, η νοικοκυρά εύκολα μπορεί να το φυλάξει και να ανατρέξει σε αυτό όποτε χρειαστεί στην διάρκεια των δύο εβδομάδων. Σε αυτό η Παραδείση παραθέτει δεκαπέντε μενού τριών πιάτων,  ορεκτικό (σαλάτα, σούπα), το κυρίως πιάτο και το επιδόρπιο (γλυκό ή φρούτο). Επειδή πρόκειται για το καθημερινό, οικογενειακό τραπέζι μιας μέσης οικογένειας, οι προτάσεις της είναι κυρίως γνωστά και απλά πιάτα από την ελληνική κουζίνα. Γι αυτό και δεν δίνει αναλυτικές οδηγίες για την κατασκευή τους. Συνταγογραφεί όταν το φαγητό ή το γλυκό παρουσιάζει μια παραπάνω δυσκολία ή είναι δάνειο από την ξένη κουζίνα. Για την οικονομία του χώρου, τα υλικά της συνταγής συχνά δεν δίδονται χωριστά αλλά ενσωματώνονται στην διαδικασία της εκτέλεσής της.

Το άλλο κομμάτι που επιμελείται, γράφει και παρουσιάζει είναι το «σαλόνι» της στήλης, πολυσέλιδο, αναλυτικό, επεξηγηματικό και φαντασμαγορικό, αφού το κοσμούν εντυπωσιακές, έγχρωμες φωτογραφίες. Πρόκειται για τα θεματικά αφιερώματα τριών ή τεσσάρων σελίδων, μια πρωτοποριακή για την εποχή στήλη αφού εδώ οι συνταγές συγκεντρώνονται και δημοσιεύονται σύμφωνα με τους κανόνες της εποχικότητας των υλικών, του ημερολογίου των εθνικών και θρησκευτικών εορτών ή των νέων κοινωνικών συμβάσεων που ορίζει το σαβουάρ βίβρ των καιρών.

«Εποχή για Χοιρινό», «Το τραπέζι της Λαμπρής», «Δροσερά Καλοκαιρινά Γλυκά»,, «Χριστουγεννιάτικο Ρεβεγιόν», «Το Γεύμα των Αρραβώνων», «Καναπέ και Σάντουιτς για το Αποκριάτικο Πάρτι», «Μαρμελάδες και Γλυκά του Κουταλιού»…

Της αρέσει η ιδέα να παρουσιάζει και ένα σημαντικό γαστρονομικό γεγονός που συμβαίνει κατά καιρούς στην πόλη της. Το 1964, ένα χρόνο μετά τα εγκαίνια του ξενοδοχείου Χίλτον στην Αθήνα, παίρνει τα μολύβια, τα χαρτιά της και ένα φωτογραφικό συνεργείο από το περιοδικό και μπαίνει στα έγκατά του, στα μαγειρεία του πολυτελούς ξενοδοχείου και σε συνεργασία με τους αρχιμαγείρους του, κάνει ένα ειδικό αφιέρωμα για την Εβδομάδα Σκανδιναβικής Κουζίνας που διοργανώνει το Χίλτον σε συνεργασία με την αεροπορική εταιρία SAS.

Χωρίς να παραλείπει να γράφει για τις κοσμοπολίτικες γεύσεις ή την ευρωπαϊκή κουζίνα, ήδη από τις αρχές του 1960, δίνει όλη της την προσοχή σε μια πρωτοποριακή, για την εποχή, δραστηριότητα: ταξιδεύει σε όλη την Ελλάδα, από την Μακεδονία, την Στερεά και την Πελοπόννησο μέχρι την Κρήτη κι από την Κέρκυρα μέχρι τη Ρόδο και καταγράφει τοπικές συνταγές για να τις δημοσιεύσει στη συνέχεια στο περιοδικό, εγκαινιάζοντας έτσι έναν τομέα που θα ανθίσει τα επόμενα χρόνια και στην Ελλάδα, τα «γαστρονομικά» οδοιπορικά, αφού, μαζί με τις συνταγές, περιγράφει τις ομορφιές και τις ιδιαιτερότητες του κάθε τόπου που επισκέπτεται, τα τοπικά υλικά και τις αφηγήσεις των ντόπιων για τις λαϊκές παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμα του τραπεζιού.

Σε μια εποχή που η ελληνική κοινωνία προσπαθούσε να συμπορευθεί με τις διεθνείς εξελίξεις, η ελληνίδα νοικοκυρά, έχοντας πια στην διάθεσή της πληροφορίες αλλά και υλικά και προϊόντα, συχνά ενθαρρυνόταν από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα του λάιφ στάιλ της εποχής να δοκιμάσει γεύσεις από την ξένη κουζίνα. Παρ’ όλο που η Παραδείση δεν έπαψε ποτέ να αγαπά αυτές τις «εξωτικές» για τα ελληνικά δεδομένα γεύσεις, εισάγοντας την κρέμα γάλακτος, τα κάρυ και τις γούστερ-σως και στο τελευταίο ελληνικό σπίτι, στις αρχές του 1960 κάνει κάτι πρωτόγνωρο για την εποχή της: με δική της πρωτοβουλία, και συχνά με δικά της έξοδα, περιδιαβαίνει την Ελλάδα απ’ άκρη σ’ άκρη, σε πόλεις, χωριά και νησιά και καταγράφει ντόπιες, παραδοσιακές συνταγές, φέρνοντας στο προσκήνιο την παραγνωρισμένη μέχρι τότε, λαϊκή κουζίνα. Τα φώτα, η προσοχή μετατοπίζονται έτσι στην άγνωστη και υποτιμημένη, τοπική μαγειρική. Από τις σελίδες του περιοδικού ΓΥΝΑΙΚΑ εγκαινιάζεται αυτή η καταγραφή των παραδοσιακών συνταγών, για να καταλήξει το 1966 να συγκεντρώσει τις πιο αντιπροσωπευτικές από αυτές σε ένα βιβλίο με τίτλο, «Ελληνική και Ξένη Κουζίνα».

Συγγραφέας: ΜΑΡΙΑ ΤΣΟΣΚΟΥΝΟΓΛΟΥ

Πρόλογος: ΕΛΕΝΗ ΨΥΧΟΥΛΗ

Έτος έκδοσης: 2015

ISBN: 978-960-438-168-5

Σελίδες: 150, Τιμή:  € 14

ΑΠΟΚΤΗΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ με έκπτωση  ΚΑΝΟΝΤΑΣ ΚΛΙΚ ΕΔΩ 

www.politeianet.gr